Op het Doldersummerveld voel je nog iets van de stilte en de pracht van de grote stille heide van het Drenthe van weleer. Al meer dan veertig jaar is Stichting Het Drentse Landschap op het veld actief om de natuur een handje te helpen. Hoe goed gaat het op dit moment met het Doldersummerveld? En wat kunnen we eraan do en om het de natuur er nóg meer naar haar zin te maken?
Tijdens de bloei van dit lelietje lijken sommige stukken van het Doldersummerveld één groot bollenveld.
Het Doldersummerveld is een open heideveld van ongeveer 250 hectare in Zuidwest-Drenthe tussen Appelscha en Vledder. Het middelste gedeelte van het veld ligt relatief laag. Het is er dan ook erg vochtig. ‘s-Winters staan grote delen van het veld onder water. Langs de randen kun je op veel plaatsen nog iets van stuifduinen zien. Hier is het Doldersummerveld een stuk droger en gaat het over in bossen en boerenland.
INVENTARISATIES
De ontwikkelingen op het Doldersummerveld worden op de voet gevolgd door de vegetatie elke tien jaar nauwkeurig in kaart te brengen. Dat gebeurt door het veld minutieus af te lopen en de plantengroei in te tekenen. Op deze manier kunnen de biologen van Het Drentse Landschap nagaan welke veranderingen zich in het gebied aan het voltrekken zijn en welke extra beheersmaatregelen er eventueel moeten worden genomen. Ook aan de broedvogels kun je zien hoe de natuur zich ontwikkelt. Deze gegevens worden al sinds 1976 verzameld.
MAATREGELEN
De belangrijkste beheersmaatregel was in het begin het herstel van de natuurlijke waterstand die om aan de wensen van de landbouw tegemoet te komen indertijd een stuk omlaag gebracht was. Door jarenlange verdroging plus de effecten van zure regen had de heide op veel plaatsen het veld moeten ruimen voor grassen als pijpenstrootje en bochtige smele. Het Drentse Landschap heeft de meeste sloten en greppels gedempt om het water langer op het veld te kunnen vasthouden. Om verdere vergrassing tegen te gaan werden schapen en runderen ingezet. Op de beheersboerderij Sophiahoeve staan nu enkele tientallen Limousin-runderen die regelmatig
het veld op gaan. De schaapskooi aan de Huenderweg herbergt de schaapskudde van Het Drentse Landschap die dagelijks met de herder op het veld te vinden is. Ook werden flinke percelen vergraste heide gemaaid en geplagd en zijn honderden bomen op dichtgroeiende heide gekapt.
ZELDZAME PLANTEN
Wie de oude en nieuwe vegetatiekaarten naast elkaar legt, ziet dat het Doldersummerveld in dertig jaar tijd een ware gedaanteverwisseling heeft ondergaan. De openheid van het veld is terug. De lage plekken in het gebied zijn weer drassig en nat. De heide ziet er niet meer uit als een eenvormige grassteppe met veel pijpenstrootje. Dophei, struikhei en wollegras zijn voor de grassen in de plaats gekomen. Door de steeds nattere omstandigheden komt hier en daar zelfs geleidelijk veenvorming op gang. Het aantal plantensoorten op het Doldersummerveld is in die dertig jaar spectaculair toegenomen. Klokjesgentiaan en heidekartelblad hebben zich sterk uitgebreid en op de geplagde stukken groeien massaal bruine snavelbies en zonnedauw.
Moeraswolfsklauw en witte snavelbies zie je overal aan de rand van de veentjes. Op het Doldersummerveld heeft beenbreek inmiddels de grootste groeiplaats van Nederland.
Tijdens de bloei van dit lelietje lijken sommige stukken van het Doldersummerveld één groot bollenveld. In de herfst zorgen de vruchtjes van de beenbreek ervoor dat er een oranje gloed over het veen komt te liggen. Ook in de droge heide vonden de biologen in de loop van de tijd tal van
opvallende soorten met verrassende namen als borstelgras, liggende vleugeltjesbloem, stekelbrem, dwergviltkruid en het hondsviooltje. Inmiddels komen op het Doldersummerveld
25 plantensoorten voor die op de zogeheten Rode Lijst met bedreigde soorten staan en dus uiterst zeldzaam zijn.
MEER BROEDVOGELS
Op het Doldersummerveld broeden jaarlijks ongeveer zeventig vogelsoorten met samen zo’n 700 broedparen. Ze vinden er voldoende voedsel, dekking en rust om een nest te bouwen en de eieren uit te broeden. Van de vogels van het Doldersummerveld staan er zestien op de Rode Lijst met bedreigde soorten. Het Drentse Landschap is er trots op dat de ontwikkeling van de soorten die op de open heide thuishoren, gunstig afsteekt bij de ontwikkeling op heidevelden elders in Nederland. Hetzelfde geldt voor weidevogels als kievit, watersnip, veldleeuwerik en graspieper, die het elders zwaar te verduren hebben. Op het veld is de zang van de ongeveer honderd paren veldleeuweriken niet van de lucht. Tientallen kieviten laten boven de hei hun vliegensvlugge capriolen zien en wie er oor voor heeft, kan in de schemering de ‘blatende’ watersnippen horen. Uit de tellingen door de jaren heen blijkt dat de water- en moerasvogels het in natte jaren goed doen op het veld en in droge jaren minder goed. Zo zitten er in droge jaren ternauwernood 25 paren watervogels als wilde eenden, wintertalingen en rietgorzen, terwijl dit aantal in natte zomers kan oplopen tot 125 paren. Soms gaat het om bijzondere verschijningen als de geoorde fuut, het porseleinhoen en de zwarte stern.
Inmiddels heeft het Doldersummerveld zich ontwikkeld tot één van de parels van het Nationaal Park Drents-Friese Wold en hoort het tot de waardevolste heidevelden van Drenthe. Het gaat er Het Drentse Landschap de komende jaren bij het beheer van het veld om deze positieve ontwikkeling vast te houden.
