Bij de opening van de tentoonstelling Peredvizhniki – Russisch Realisme rond Repin 1870-1900 was NOS-verslaggever Kysia Hekster de presentator van het Russisch Matinee op zaterdag 24 september. Jarenlang was Hekster correspondent van de NOS in Rusland en maakte roerige tijden mee. In 2012 verscheen haar boek De Poetin Show. Genoeg redenen dus om Kysia Hekster te interviewen.
Wat is vandaag de dag je betrokkenheid bij Rusland?
‘Zelfs als ik zou willen is het zo goed als onmogelijk om Rusland aan me voorbij te laten gaan. Vorige week nog hadden we Russische vrienden op bezoek. We spraken onder andere over de gevolgen van de economische sancties en de verkiezingen voor het parlement die eraan komen. In de supermarkten is het ingewikkeld geworden vis te kopen, het parlement is niet meer dan een stempelmachine voor het goedkeuren van nog meer repressieve wetten.’
Vaak wordt er nogal romantisch gesproken over ‘de Russische ziel’. Bestaat er zoiets als de Russische ziel?
‘Er is een Russische ziel zoals er het Oranjegevoel is. De eerste wordt aangeroepen wanneer het over wodka en literatuur gaat, de tweede wanneer het over voetbal of de koning gaat. Maar in Rusland worden mensen al eeuwenlang beperkt in hun vrijheid, of het nu onder de tsaren was of nu onder Poetin. En daar heeft zo’n zogenaamde volksziel niks mee te maken, dan gaat het over corruptie en angst voor weer een revolutie, waardoor iedereen die corruptie gewoon maar slikt.’
Wat spreekt je het meest aan in Rusland?
‘De onvoorspelbaarheid spreekt me aan. Het is een beetje een verwend argument, maar in Rusland is het nooit saai. Toen ik daar werkte, was de werkelijkheid vaak merkwaardiger dan ik van tevoren met mijn Nederlandse blik kon bedenken. Ik noem dat een verwend argument omdat veel Russen vermoedelijk liever zouden zien dat hun leven wat voorspelbaarder zou zijn, dat ze op dokters of agenten of buschauffeurs kunnen rekenen in plaats van elke keer maar weer afwachten of ze mee willen werken of niet.’
Waarom heb je het boek De Poetin Show geschreven?
‘Het enorme contrast tussen hoe Poetin zijn land graag laat zien en de realiteit van alledag dringt zich permanent op. Iedere avond laat de staatstelevisie zich louter uit in superlatieven over Rusland terwijl je om je heen de harde werkelijkheid ziet. Die tegenstelling vind ik nog altijd fascinerend. Eigenlijk is het tijd voor een vervolg, want het boek is inmiddels al vijf jaar oud. Een van degenen die ik interviewde, oppositiepoliticus Boris Nemtsov is inmiddels vermoord, een andere oppositieleider, Aleksej Navalny, monddood gemaakt.’
Wat heb jij persoonlijk met de Russische kunst van de Peredvizhniki?
‘Natuurlijk ken ik de belangrijkste werken van de beweging. Er is volgens mij geen datsja in Rusland te vinden waar niet een replica aan de muur hangt van Shishkins Ochtend in het Dennenbos, maar het is niet de kunst waar ik van houd. Wat ik boeiend vind, is de politieke achtergrond van de beweging, die ontstond toen kunstenaars wilden schilderen wat ze zelf de moeite waard vonden, in plaats van te moeten luisteren naar de strikte regels die er golden.’
